Tuyến trùng rễ sầu riêng là một trong những bệnh gây hại nghiêm trọng do tuyến trùng xâm nhập vào hệ thống rễ của cây, tàn phá các mô rễ. Từ đó khiến cây khó hấp thụ dinh dưỡng, suy yếu dần. Trường hợp nặng nhất có thể ngừng sinh trưởng. Bệnh này thường khó phát hiện ở giai đoạn đầu, khiến cho việc phòng ngừa và điều trị trở nên khó khăn hơn.
Để kiểm soát bệnh hiệu quả, bà con nông dân cần nắm rõ đặc điểm, nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa sầu riêng bị tuyến trùng. Trong bài viết sau, Dr.Xanh sẽ cung cấp cho bà con những thông tin cần thiết về bệnh hại này.
THÔNG TIN CHUNG VỀ BỆNH TUYẾN TRÙNG RỄ SẦU RIÊNG
| Tên bệnh | Tuyến trùng rễ sầu riêng |
| Tác nhân | Tuyến trùng |
| Gây hại trên cây trồng | Cây ăn trái, cây rau màu,… |
Tuyến trùng là gì ?
Tuyến trùng là loài động vật không xương sống, thuộc ngành giun tròn. Chúng có kích thước rất nhỏ, từ 0,5 – 2 mm nên chỉ có thể quan sát bằng kính hiển vi, không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Tuyến trùng sống và phát triển ở nhiều môi trường khác nhau. Chúng có đa dạng về loài và có thể thích nghi linh hoạt khi môi trường biến đổi.
Phân loại tuyến trùng thực vật
Trong nông nghiệp, tuyến trùng được chia làm hai loại: Tuyến trùng có lợi và tuyến trùng có hại.
Tuyến trùng có hại ký sinh trên cây trồng, chích hút chất dinh dưỡng và bơm các độc tố vào rễ cây khiến rễ bị tắc nghẽn, mạch phình to tạo nên những nốt sần. Thậm chí chúng có thể làm thối rễ. Điều này gây ảnh hưởng rất lớn cho quá trình sinh trưởng và phát triển của cây. Hậu quả nghiêm trọng nhất là có thể khiến cây chết.
Dựa vào hình thức ký sinh, có thể chia tuyến trùng thực vật thành ba nhóm:
| Hình thức ký sinh | Nơi sinh sống | Cách thức gây hại |
| Nội ký sinh | Chui vào nằm bên trong rễ | Chích hút chất dinh dưỡng và đẩy độc tố vào bên trong rễ, khiến tế bào rễ tắc nghẽn, trương phình, hình thành nốt sần |
| Ngoại ký sinh | Di chuyển bên ngoài môi trường đất hoặc nước | Dùng kim chích hút vào rễ khiến rễ thối nhũn, hoại tử |
| Bán nội ký sinh | Chui phần đầu vào bên trong rễ. Phần còn lại ở ngoài môi trường | Tạo nên những nốt sần trên rễ |
Tuyến trùng sinh sản như thế nào ?
Đa số các loại tuyến trùng đều đẻ trứng. Túi trứng của tuyến trùng có thể lên đến cả ngàn trứng. Chúng có thể tồn tại từ 1 – 2 năm trong môi trường bất lợi. Tuyến trùng thể hiện giới tính ở giai đoạn tuổi 3. Dù vậy, cũng có một số loài tồn tại ở thể lưỡng tính.
NGUYÊN NHÂN KHIẾN SẦU RIÊNG BỊ TUYẾN TRÙNG RỄ
- Rễ bị yếu, thối hoặc bị tổn thương do côn trùng, sâu bệnh hoặc các tác nhân khác tác động. Điều này làm giảm khả năng chống chịu của cây và tạo điều kiện cho tuyến trùng xâm nhập, phát triển.
- Sử dụng quá nhiều phân bón hóa học, đặc biệt là phân đạm. Đây có thể là lý do khiến cây bị nứt rễ, nứt gốc, giảm sức đề kháng của cây và mở đường cho tuyến trùng tấn công.
- Thiếu nước và độ ẩm thấp trong vườn. Cây bị khô cằn, suy yếu và dễ bị nhiễm trùng.
- Đất vườn nhiễm bệnh chưa được xử lý tốt. Bà con trồng sầu riêng tại môi trường đã tồn tại sẵn tuyến trùng và nấm khuẩn có hại sẽ dễ khiến rễ sầu riêng bị tấn công.
BIỂU HIỆN CỦA BỆNH TUYẾN TRÙNG RỄ SẦU RIÊNG
Khi cây bị nhiễm bệnh tuyến trùng, bà con có thể nhận thấy thông qua các biểu hiện trên các bộ phận của cây.
Trên thân cây:
- Thân cây còi cọc, bị biến thành dạng thon ở phía trên và hẹp hơn ở phía dưới, làm giảm độ ổn định của cây.
- Thân cây héo rũ, bị bẻ cong hoặc cong vênh không tự nhiên, làm giảm tính thẩm mỹ và sự phát triển của cây.
- Nhánh có độ phân lóng ngắn, khoảng cách giữa các nút lá trên nhánh gần nhau hơn so với bình thường, gây ra sự thưa thớt của cây.
Trên lá cây:
- Biến dạng và thay đổi màu sắc của lá là hiện tượng lá bị méo mó, co lại hoặc có các vết đốm màu nâu, đỏ hoặc đen.
- Lá bị khô và rụng sớm là hiện tượng lá bị mất nước, không xanh tươi và rụng trước thời hạn. Điều này ảnh hưởng đến quá trình quang hợp và cung cấp chất dinh dưỡng cho cây.
Trên rễ cây:
- Rễ bị hư hại do ký sinh trùng, có màu đen hoặc nâu, mất đi tính đàn hồi và có mùi hôi khó chịu. Đây là hiện tượng thối rễ.
- Rễ bị mất tính liên kết, phân tách với thân cây, dẫn đến việc cây trở nên yếu ớt, dễ đổ đoạt.
TÁC HẠI CỦA BỆNH TUYẾN TRÙNG RỄ SẦU RIÊNG
Bệnh tuyến trùng rễ sầu riêng xâm nhập vào hệ thống rễ của cây, phá hủy các mô rễ, làm cản trở quá trình vận chuyển nước và chất dinh dưỡng cho cây. Điều này khiến cho cây sầu riêng bị suy yếu, lá vàng, xoăn, rụng, mầm chết.
Cây sầu riêng bị bệnh tuyến trùng rễ cũng có ít hoa, ít trái hoặc trái non không phát triển đầy đủ. Đây là một trong những nguyên nhân chính làm giảm năng suất và chất lượng vụ mùa của nhà vườn.
Các trái sầu riêng bị nhiễm bệnh có thể bị biến dạng, không đẹp mắt. Điều này làm giảm giá trị thương mại của sản phẩm sầu riêng và ảnh hưởng đến thu nhập của người trồng sầu riêng.
Bệnh tuyến trùng rễ sầu riêng còn tạo điều kiện cho các loại nấm bệnh khác xâm nhập vào rễ qua các vết thương do tuyến trùng gây ra. Từ đó làm giảm sức đề kháng của cây, tạo điều kiện cho sâu bệnh hại phát triển.
BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ BỆNH TUYẾN TRÙNG RỄ SẦU RIÊNG
Cách phòng ngừa tuyến trùng
Quản lý độ ẩm:
Tưới nước cho cây sầu riêng đúng lượng và đúng thời điểm, tránh để đất quá khô hoặc quá ướt. Độ ẩm cao là điều kiện thuận lợi cho tuyến trùng rễ sinh sôi. Hãy trồng cây sầu riêng ở những nơi thoáng mát, có độ che phủ vừa phải, tránh ánh nắng trực tiếp gây khô héo cho cây.
Chăm sóc rễ và thân cây:
Cần bảo vệ rễ và thân cây khỏi các tác nhân gây thương tổn như: Côn trùng, chuột, dao cạo, máy cày,… Hãy kiểm tra và xử lý kịp thời các triệu chứng bệnh trên rễ và thân cây để giữ cho hệ rễ cây khỏe mạnh.
Điều tiết sử dụng phân bón:
Không nên lạm dụng phân hóa học, đặc biệt là phân có hàm lượng đạm cao. Phân đạm có thể làm suy yếu cấu trúc của cây và làm tăng nguy cơ nứt cây, tách rễ. Hãy bổ sung phân hữu cơ cho cây trồng, như phân chuồng, phân vi sinh,… để cải thiện tính chất của đất và tăng khả năng chống bệnh.
Ngoài ra, bà con cũng nên ủ phân hữu cơ với nấm Trichoderma để đối kháng với tuyến trùng rễ.
Vệ sinh vườn:
Cần dọn dẹp lá rụng, vỏ cây và các mảnh vụn cây trong vườn để tạo môi trường sạch sẽ. Những chất thải này có thể làm ẩm mốc và làm tăng nguồn lây bệnh.
Trồng xen canh:
Có thể trồng xen một số loại cây có tính kháng tuyến trùng như: Cây họ đậu, rễ cây ruốc cá, cây cúc vạn thọ,… Cách này giúp giảm mật độ của tuyến trùng rễ và giảm áp lực bệnh cho cây sầu riêng.
Cách trị tuyến trùng rễ sầu riêng
Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật:
Đây là cách điều trị bệnh phổ biến và nhanh chóng. Tuy nhiên, cần chọn lựa kỹ các loại thuốc được cơ quan quản lý cho phép và khuyến cáo. Nên tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn sử dụng để tránh gây hại cho cây và môi trường.
Tăng cường dinh dưỡng và chăm sóc cây:
Cách này giúp cây sầu riêng khỏe mạnh và chống chịu được bệnh một cách bền vững và an toàn. Bà con nên cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây bằng cách sử dụng phân bón hữu cơ, phân bón chứa các nguyên tố vi lượng. Kết hợp với việc duy trì độ ẩm đúng mức, bảo vệ rễ cây không bị tổn thương và vệ sinh vườn cây để hạn chế sự lây lan của bệnh.
Giữ lại cỏ trong vườn:
Đây là cách phân tán bớt tuyến trùng rễ trong vườn hiệu quả. Bà con không nên dọn sạch cỏ trong vườn mà chỉ nên cắt bớt phần ngọn cỏ để giữ ẩm cho đất vào mùa khô, tăng độ tơi xốp cho đất. Điều này giúp tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật có lợi phát triển. Các loại cỏ bản địa chứa các hoạt chất có tính đối kháng với loại nấm bệnh gây hại.
KẾT LUẬN
Bệnh tuyến trùng rễ sầu riêng là bệnh hại nguy hiểm trên cây trồng. Hy vọng bài viết này đã mang đến những thông tin hữu ích cho bà con. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào, hãy để lại bình luận hoặc liên hệ với Dr.Xanh để được tư vấn ngay nhé!
- Địa chỉ: B19 Quốc Lộ 1A, P. Hưng Thạnh, Q. Cái Răng, Tp. Cần Thơ.
- Email: [email protected]
- Fanpage: Dr.Xanh – Bệnh Viện Cây Trồng
- Hotline: 0907.083.094
